Книги автора: Чингиз Торекулович Айтматов

Çingiz Aytmatov əfsanələri real həyatla, yaşadığı zamanla əlaqələndirdiyi bu əsərində birinci sinfə getməyə hazırlaşan balaca oğlanın arzularından, qurduğu xəyal dünyasından bəhs edir.

Bu əsərin qəhrəmanı cavan qırğız qadınıdır. O, köhnə, patriarxal adətlərin ziddinə olaraq inamla öz məhəbbətinə doğru addımlayır.

Bu əsərin qəhrəmanı cavan qırğız qadınıdır. O, köhnə, patriarxal adətlərin ziddinə olaraq inamla öz məhəbbətinə doğru addımlayır.

1977-ci ildə yazılmış “Dəniz kənarıyla qaçan Alabaş” əsərində dörd ovçunun dənizə çıxmasından, hadisələrin onların gözlədiklərindən tamamilə fərqli cərəyan etməsindən və Kirisk adlı oğlanın keçdiyi ağır sınaqlardan bəhs olunur.

Bu əsərdə dörd ovçunun dənizə çıxmasından, hadisələrin onların gözlədiklərindən tamamilə fərqli cərəyan etməsindən və Kirisk adlı oğlamın keçdiyi ağır sınaqlardan bəhs olunur.

Bu əsərdə dörd ovçunun dənizə çıxmasından, hadisələrin onların gözlədiklərindən tamamilə fərqli cərəyan etməsindən və Kirisk adlı oğlamın keçdiyi ağır sınaqlardan bəhs olunur.

“Erkən gələn durnalar” povestində Böyük Vətən müharibəsi illərində arxa cəbhədə atalarını, böyük qardaşlarını yüksək vətəndaşlıq qeyrəti ilə əvəz edən, vaxtından əvvəl kişilənmiş yeniyetmələrin igidliyindən bəhs edilir. “Ana tarla” povestində Ç.Aytmatov öz nəsrində ilk dəfə şərti formadan istifadə etmiş, əsərdəki hadisələri Tolqanay ananın torpaqla söhbəti şəklində göstərmişdir.

Zəmanəmizin görkəmli qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatovun yaradıcılığı dərin milli xüsusiyyətlərə malik olduğu kimi, həm də ümumbəşəri mahiyyət və məzmun ifadə edir. Onun dünya ədəbiyyatında böyük hadisə sayılan əsərləri realizmin tükənməz bədii və idraki gücünü nümayiş etdirir. Çingiz Aytmatov üçün ədəbiyyatda bir “böyük mövzu” – insan mövzusu var. Çingiz Aytmatovun “Gün var əsrə bərabər” romanının baş qəhrəmanı Yedigey də bu böyük mövzunun bir parçasıdır, vicdanlı, yorulmaq bilməyən zəhmətkeş, öz yüksək mənəvi borcuna sadiq bir insandır. Müəllif qəhrəmanın taleyini müasir dövrün bir sıra problemləri və bütün bəşəriyyətin sabahkı günü ilə müqayisə edib, dünyada əmin-amanlığın, xeyirxahlığın və humanizmin təntənəsini ən böyük qələbə kimi səciyyələndirir. El-obada Boranlı Yedigey kimi tanınan Yedigey Cangəldin sözün əsl mənasında zəhmət adamıdır. Yedigey, dünyanın yükünü çiynində saxlayan adamlardandır. O, öz dövrünün adamıdır, öz dövrünə qırılmaz tellərlə bağlıdır. Onun qiyməti də məhz elə bundadır ki, öz dövrünün oğludur. Əsərdə zəngin həyat bircə gün ərzində baş vermiş hadisənin işığında göstərilir. Ədəbiyyatın geniş, planetar miqyasda düşünməli olduğunu nəsrinin əsas yaradıcılıq prinsipinə çevirən Çingiz Aytmatovun bu romanda təsvir etdiyi manqurt mövzusu tarixi yaddaşa münasibətlə əlaqəlidir. Manqurt yaddaşsızlığın obrazı və rəmzidir. Çingiz Aytmatov romanda qarşıya qoyulan problemlərə bu keçmiş cəbhəçi, hazırda dəmiryol fəhləsi olan şəxsin taleyinin prizmasından baxmağa, bu problemləri onun anlayışı, onun gözü ilə həll etməyə çalışmışdır. Yazıçı bu əsərdə, əvvəllər olduğu kimi, yenə də həyatın, yaşayış tərzinin təcrübəsi kimi qiymətləndirilən keçmiş nəsillərdən bir miras qalmış miflərə, əfsanələrə isnad etmişdir.

Zəmanəmizin görkəmli qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatovun yaradıcılığı dərin milli xüsusiyyətlərə malik olduğu kimi, həm də ümumbəşəri mahiyyət və məzmun ifadə edir. Onun dünya ədəbiyyatında böyük hadisə sayılan əsərləri realizmin tükənməz bədii və idraki gücünü nümayiş etdirir. Çingiz Aytmatov üçün ədəbiyyatda bir “böyük mövzu” – insan mövzusu var. Çingiz Aytmatovun “Gün var əsrə bərabər” romanının baş qəhrəmanı Yedigey də bu böyük mövzunun bir parçasıdır, vicdanlı, yorulmaq bilməyən zəhmətkeş, öz yüksək mənəvi borcuna sadiq bir insandır. Müəllif qəhrəmanın taleyini müasir dövrün bir sıra problemləri və bütün bəşəriyyətin sabahkı günü ilə müqayisə edib, dünyada əmin-amanlığın, xeyirxahlığın və humanizmin təntənəsini ən böyük qələbə kimi səciyyələndirir. El-obada Boranlı Yedigey kimi tanınan Yedigey Cangəldin sözün əsl mənasında zəhmət adamıdır. Yedigey, dünyanın yükünü çiynində saxlayan adamlardandır. O, öz dövrünün adamıdır, öz dövrünə qırılmaz tellərlə bağlıdır. Onun qiyməti də məhz elə bundadır ki, öz dövrünün oğludur. Əsərdə zəngin həyat bircə gün ərzində baş vermiş hadisənin işığında göstərilir. Ədəbiyyatın geniş, planetar miqyasda düşünməli olduğunu nəsrinin əsas yaradıcılıq prinsipinə çevirən Çingiz Aytmatovun bu romanda təsvir etdiyi manqurt mövzusu tarixi yaddaşa münasibətlə əlaqəlidir. Manqurt yaddaşsızlığın obrazı və rəmzidir. Çingiz Aytmatov romanda qarşıya qoyulan problemlərə bu keçmiş cəbhəçi, hazırda dəmiryol fəhləsi olan şəxsin taleyinin prizmasından baxmağa, bu problemləri onun anlayışı, onun gözü ilə həll etməyə çalışmışdır. Yazıçı bu əsərdə, əvvəllər olduğu kimi, yenə də həyatın, yaşayış tərzinin təcrübəsi kimi qiymətləndirilən keçmiş nəsillərdən bir miras qalmış miflərə, əfsanələrə isnad etmişdir.

Bu kitaba böyük qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatovun seçmə hekayələri toplanıb. Qəhrəmanları mənəvi cəhətdən güclü, mərhəmətli insanlar olan bu hekayələr oxucuda dərin təəsürat yaradır.

«Çingiz xanın ağ buludu» povesti Çingiz Aytmatovun dünyada әn çox oxunan, әdәbi ictimaiyyәt tәrәfindәn yüksәk qiymәt verilәn «Әsrdәn uzun gün» romanına әlavәdir. Povestdә totalitar dövlәt marağı, һökmdar һökmü ilә әbәdi bәşәri dәyәrlәr – insan taleyi, adi adamların böyük sevgisi üz-üzә qoyulur. Bu qarşıdurmada sevmәyә vә öz sevgisinin cәzasını çәkmәyә mәһkum olunmuş insanlığın tarixi dәһşәtli bir faciә kimi qavranılır.

«Çingiz xanın ağ buludu» povesti Çingiz Aytmatovun dünyada әn çox oxunan, әdәbi ictimaiyyәt tәrәfindәn yüksәk qiymәt verilәn «Әsrdәn uzun gün» romanına әlavәdir. Povestdә totalitar dövlәt marağı, һökmdar һökmü ilә әbәdi bәşәri dәyәrlәr – insan taleyi, adi adamların böyük sevgisi üz-üzә qoyulur. Bu qarşıdurmada sevmәyә vә öz sevgisinin cәzasını çәkmәyә mәһkum olunmuş insanlığın tarixi dәһşәtli bir faciә kimi qavranılır.

Adabiyot bor ekan, kitobxon hamisha Aytmatov asarlarini o'qishga o'zida ehtiyoj sezaveradi. «Turkiy dunyo vakillari ichidan Alisher Navoiydan keyin besh yuz yil otib, faqat Aytmatovgina adabiyot cho'qqisiga ko'tarila oldi», deb yozgan qirg'iz adabiyotshunosi Rustan Rahmanaliyev ham shu jihatni nazarda tutgan bolsa, ajabmas.Xalqining qadriyat va an'analariga sodiq yozuvchi bu jihatlarni adabiyotga, o'z asarlariga olib kirdi. Va qirg'iz xalqi­ning mard, tanti odamlarini dunyoga tanitdi.Adib bir qancha mavzuni bir vaqtning o'zida asarlarining bosh mavzusiga aylantirolgan yuksak iste'dod sohibidir. Muhabbat, inson qadri, mehr, odamzotni ulug'lovchi fazilatlar Aytmatov ijodining gultojidir. O'zi ko'rgan, bilgan, boshidan kechirgan, qalbini o'rtagan hodisalarni jonli manzaralarda kitobxonga havola etish va uning muhabbatini qozonish oson bolmagani holda bu sharaf Aytmatovga nasib etdi.E'tiboringizga havola etilayotgan kitobga atrofidagi voqea-hodisalar, insonlar taqdiriga befarq bolmagan va shu mavzularni yozganlarida jonkuyarlik bilan aks ettirgan Chingiz Aytmatovning hikoyalari jamlandi. Ularni aynan maktab o'quvchilariga taqdim etishdan murodimiz farzandlarimiz ham xalqiga, Vataniga sadoqatli bolsinlar, millatini dunyoga tanitsinlar.

Сборник трогательных историй Айтматова «Белый пароход» – одна из самых трогательных повестей Айтматова. Мир в ней показан глазами семилетнего ребенка – осиротевшего мальчика, который живет со стариком в маленьком поселке. У него нет ни друзей, ни родных, и он представляет живым все, что его окружает, – камни на берегу, подаренный дедом портфель. Но важнее всего для мальчика – белый пароход, иногда виднеющийся вдали. Ведь на его палубе, по мнению ребенка, стоит его отец, к которому мальчик мечтает приплыть когда-нибудь, обратившись рыбой. Ч.Т. Айтматов, наследники, 2018ООО «Издательство АСТ», 2018

«Белый пароход» – одна из самых трогательных повестей Айтматова. Мир в ней показан глазами семилетнего ребенка – осиротевшего мальчика, который живет со стариком в маленьком поселке. У него нет ни друзей, ни родных, и он представляет живым все, что его окружает, – камни на берегу, подаренный дедом портфель. Но важнее всего для мальчика – белый пароход, иногда виднеющийся вдали. Ведь на его палубе, по мнению ребенка, стоит его отец, к которому мальчик мечтает приплыть когда-нибудь, обратившись рыбой. В сборник также вошли повести «Тавро Кассандры» и «Ранние журавли».

Действие происходит на глухом лесном кордоне, высоко в горах, далеко от обжитых мест. Семилетний мальчишка, внучек старика Момуна, живет один среди взрослых, без друзей, без матери и отца; он «брошенный». Любит и жалеет его только дед Момун – добрый, но слабохарактерный, безвольный. А вот пьяница, драчун и деспот всего поселка Орозкул ненавидит и презирает беззащитного малыша. Он издевается и над дедом, и над своей женой…

Чингиз Айтматов (1928 -2008) – всемирно известный киргизский писатель, автор многих произведений, в центре которых человек в современном мире. Вплетение мифологии в реальную жизнь в произведениях Ч. Айтматова создает особый неповторимый авторский стиль и помогает точнее выразить нравственные проблемы, мучающие человека. Философская повесть – притча «Белый пароход» определяет нравственной мерой личности заботу о мире. Основанное на легенде о едином происхождении человека и маралов повествование, переплетающее сказку и быль, предупреждает, что рука человека не должна подниматься на своих младших братьев. Но в реальной жизни нарушение закона единства человека и природы приводит к тому, что над людьми тяготеет рок несчастья.

«…Вскоре задул степняк, помутилось небо, пошли холодные дожди – предвестники снега. Как-то выдался сносный день, и я пошел к реке – уж очень приглянулся мне на отмели огненный куст горной рябины. Сел я неподалеку от брода, в тальнике. Вечерело. И вдруг я увидел двух людей, которые, судя по всему, перешли реку вброд. Это были Данияр и Джамиля. Я не мог оторвать глаз от их суровых, тревожных лиц. С вещевым мешком за плечами Данияр шагал порывисто, полы распахнутой шинели хлестали по кирзовым голенищам его стоптанных сапог. Джамиля повязалась белым полушалком, сбитым сейчас на затылок, на ней было ее лучшее цветастое платье, в котором она любила щеголять по базару…»