Книги автора: Александр Романович Беляев

«Ариэль сидел на полу возле низкого окна своей комнаты, напоминающей монашескую келью. Стол, табурет, постель и циновка в углу составляли всю мебель. Окно выходило во внутренний двор, унылый и тихий. Ни кустика, ни травинки – песок и гравий, – словно уголок пустыни, огороженный четырьмя тюремными стенами мрачного здания с крошечными окнами. Над плоскими крышами поднимались верхушки пальм густого парка, окружавшего школу. Высокая ограда отделяла парк и здания от внешнего мира…»

«– Не брызгайте мне на платье, Штирнер! Вы не умеете грести. – Ну конечно! Женщины, отправляясь кататься на лодке, имеют обыкновение надевать платье из такой материи, на которой брызги воды оставляют неизгладимые пятна. – Эту остроту вы позаимствовали у Джерома Джерома, из его рассказа «Трое в лодке»?..»

Александр Беляев – один из основоположников советской фантастики. В своих произведениях, написанных еще в 1920—1930-е годы, он предсказал современные достижения трансплантологии, генной инженерии, биохимии. В одном из его романов появился прообраз современных орбитальных станций. Но прежде всего его творчество – это гимн свободе, воспевание человека, пытающегося победить земное притяжение. Представляем лучшие романы Александра Беляева.

«Доктор Петр Федорович Прозоров жил в большом старом доме, который все в городке называли «докторским». Дом стоял в саду, сад примыкал к лесу. А за лесом текла река. Дом был казенный и принадлежал больнице. Но Прозоров уже забыл об этом, потому что жил в нем давно, лет тридцать, с того самого дня, когда приехал в городок на должность врача…»

«Огромный берлинский цирк Буша был переполнен зрителями. По широким ярусам, как летучие мыши, бесшумно сновали кельнеры, разнося пиво. Кружки с незакрытыми крышками, означавшими неудовлетворенную жажду, они сменяли полными, ставя их прямо на пол, и спешили на призывные знаки других жаждущих. Дородные мамаши с великовозрастными дочками разворачивали пакеты пергаментной бумаги, вынимали бутерброды и пожирали кровяную колбасу и сосиски в глубокой сосредоточенности, не отрывая глаз от арены…»

«Помню, в детстве у меня возникли серьезные разногласия с моим другом Колей Бибикиным, которые едва не повлекли к разрыву нашей двухлетней дружбы. Он убеждал меня бежать в Америку, чтобы сражаться с индейцами, я же ни о чем не хотел слышать, кроме «Абессинии». – Во-первых, не «Абессиния», а «Абиссиния», – поправил меня Коля. – Во-вторых, пишется и «Абессиния» и «Абиссиния». Но я считаю правильнее писать и произносить «Абессиния», так как это слово происходит от местного старинного названия страны Хабешь, – возразил я с эрудицией настоящего ученого. Я прочитал тоненькую книжечку об этой далекой стране и был очарован…»

«Во время своих прогулок в окрестностях Симеиза я обратил внимание на одинокую дачу, стоявшую на крутом склоне горы. К этой даче не было проведено даже дороги. Кругом она была обнесена высоким забором, с единственной низкой калиткой, которая всегда была плотно прикрыта. И ни куста зелени, ни дерева не виднелось над забором. Кругом дачи голые уступы желтоватых скал; меж ними кое-где росли чахлые можжевельники и низкорослые, кривые горные сосны…»

«Цандер резко отодвинул чертеж, встал из-за стола, прошелся по кабинету. Вынул из футляра скрипку и заиграл. Длинные тонкие пальцы легко и воздушно танцевали на грифе. Но мелодия, которую извлекал скрипач из своего инструмента, вовсе не была веселой. „Шеф чем-то взволнован! – думал Винклер, прислушиваясь из соседней комнаты к импровизации. – Ото! Сколько горечи! Как жалуется скрипка!..“ Жалоба перешла в возмущение, в горячий протест. Звуки нарастали, крепли и вдруг оборвались неразрешенным аккордом. „Решительно, с Цандером случилось что-то необычное!“ – снова подумал Винклер, вычерчивая рейсфедером кривую. Из кабинета послышались заглушенные ковром быстрые шаги Цандера…»

Alexander Belyaev is one of the founders of Russian science fiction literature and the first of the Soviet writers to devote himself entirely to this genre. In all, he has written more than 70 science fiction works, including 17 novels. For a significant contribution to Russian fiction and his visionary ideas, Belyaev is often called the "Russian Jules Verne."The Amphibian is a science fiction novel written in 1927 and first published in 1928. Fishermen and pirates of Buenos Aires are frightened – a mysterious "sea devil" appeared in the sea. However, a cold-blooded businessman Pedro Zurita, the owner of the crew of pearl-divers, decides to catch the mysterious creature and adapt it to his business. This creature with both lungs and gills of a shark is actually a young man named Ichthyander, the result of Doctor Salvator's bold experiments with organ transplantation. One day, Ichthyander rescues a girl drowning in the sea – Gutierrez, the adoptive daughter of Baltasar, one of Zurita's assistants…

""Amfibiya adam"" Aleksandr Romanoviç Belyayevin ən tanınmış əsəridir. Bu möhtəşəm əsərdə həm quruda, həm də suda yaşamağı bacaran və bu bacarığına görə «„Dəniz İblisi“» adlandırılan İxtiandr adlı gəncin həyatından bəhs olunur. İstedadlı cərrah Salvator, İxtiandra köpək balığının qəlsəmələrini köçürmüşdür. Hadisələr Argentinada, Atlantik Okeanının sahillərində cərəyan edir. Roman 1927-ci ildə yazılıb və «„Dünya ətrafında“» (Вокруг света) jurnalının 1928-ci ildəki 1-13-cü saylarında çap olunb. Jurnalda çap olunduqdan sonra dərhal ayrıca kitab formasında da işıq üzü görür və dəfələrlə yenidən nəşr olunur. Belyayevin əsərlərində ümumi cəmiyyətin maddi maraqlarını ehtiraslandırmaq potensialına malik elmi kəşflərdən çox bəhs olunur. Bu fikirləri «„Amfibiya adam“» əsərinə də aid etmək olar. İnsanlar həm suda, həm də quruda yaşamağı bacaran gənc İxtiandr haqqında məlumat sahibi olan kimi öz xəsis və xudbin istəkləri doğrultusunda ondan istifadə etmək planları qurmağa başladılar. İlk vaxtlar İxtiandr onlar üçün «„Dəniz İblisi“» idi. Halbuki, doktor Salvator İxtiandra köpək balığının qəlsəmələrini köçürəndə ümid etmişdi ki, o, insanın bioloji zəifliklərini və bu zəifliklərin yaratdığı sosial qeyri-müəyyənliklərin və risklərin qarşısını almış olacaq. Salvatorun hərəkəti onu başa düşməyən cəmiyyət tərəfindən qınandı. Bu bir daha sübut etdi ki, hər bir dahi insan yaşadığı dövrünün insanı ola bilməz. İnsanın həm bioloji, həm də digər zəiflikləri onu böyük risklər altına qoyur. Romanda da deyildiyi kimi, bilinmir ki, insan sahib olduğu bacarıqlar və intellekt ilə bəşəriyyətin davamlılığını təmin edə biləcək, yoxsa yox. Roman açıq-aşkar elmin inkişafına daima qərəzli mövqe ilə yanaşan dinə də toxunur. Ətalət içində itib batan kilsənin fiqurları hər zaman yenilikləri allahsızlıqla əlaqələndirmiş və inkişafa qarşı çıxmışlar. Doktor Salvator isə müxtəlif heyvanların toxumaları ilə apardığı təcrübələr vasitəsiylə sağalmaz hesab edilən xəstəlikləri müalicə etməyə çalışırdı. ""Amfibiya adam"" sadəcə cəmiyyətin elmi kəşflərə olan yanaşmasını göstərən roman deyil. «„Amfibiya adam“» romanı çox gözəl romantik faciə və fantastikadır.

Aleksandr Belyaevin ən çox tanınmış əsərlərindən olan «Professor Douelin başı» illərdir ki, gələcəyin elm dünyasına elmi əxlaq dərsi keçir. İllər keçsə də aktuallığını itirmir. Baş ayrılıqda bədənsiz öz mövcudluğunu təmin edə bilərmi? Professor Douel üçün bu sadəcə elmi məqsəd daşıyır, amma professor Kern üçün isə şöhrətpərəstlik xəstəliyi öz sözünü deyir. Yazıçı mümkünsüzü mümkün edib onun nəticələrini dəyərləndirməyə çağırır. Birnəfəsə oxunan «Professor Douelin başı» bəzi məqamlarda qorxulu, bəzi məqamlarda mehriban və səmimi, bəzi məqamlarda isə gülməli xüsusiyyətləri ilə dünya ədəbiyyatında öz yerini tutmuş əsər hesab olunur. Ən əsası isə bu o əsərlərdən biridir ki, oxumağa başladıqdan sonra yalnız son səhifələrdə real həyata qayıda bilirsən və əsərin yaratdığı xoş təəssüratlar uzun müddət öz təsirini göstərir. Müxtəlif insanların baş və bədənlərinin yer dəyişməsi, oxucuya yeni və inanılmaz düşüncə üfüqləri bəxş edir. Yazıçı bunu yaxşı təsvir edir və oxucunu düşündürməyə çalışır. Elm adamlarının hansı məqsədlər üçün çalışdıqlarının, hansı sosial təbəqələrin «baş» formasındakı həyatlarının necə olacağı (bir növ düşüncə tərzlərinin), xəstəlik və çətinliklərlə mübarizə yolları, ölümə qalib gəlmək kimi nüanslar çox böyük maraq kəsb edir. Həyəcanverici süjet, elmi nəaliyyətlər və onların elmi və əxlaqi nəticələri, satqınlıq, səmimilik, vicdan kimi elementlər romanı izah etməyə kifayət edir.

Профессор Доуэл жуда истеъдодли олим эди. Унинг тиббиёт ривожи йўлидаги ихтироларини таърифлашга сўз ожиз. У шу қадар илм-фан тубига шўнғиган эдики, ҳатто бутун вужудини унутаёзган, фақат миясигина унинг мавжуд эканини англатиб турарди. Аммо бир куни кўзларини очдию, боши остида вужудини эмас, оддийгина столнинг совуққина тўрт оёғини кўрди .... Ҳа, профессор инсониятни ўлимдан сақлаб қолиш, ҳеч бўлмаганда, миясини қайта жонлантириш устида изланаётганди, аммо илк тажриба қуёнчаси ўз боши бўлишини хаёлига ҳам келтирмаганди. Жаҳон адабиётининг забардаст фантаст ёзувчиси Александр Беляевдан яна бир асар – «Профессор Доуэлнинг боши»ни китобхонларга ҳавола қилар эканмиз, ўқувчини мулоҳазага чорлаймиз. Мутолаа давомида ёзувчининг инсониятни оғир вазиятларда тирик қолиш имкониятларини ахтариш, илм-фанда мисли кўрилмаган янгиликларга қўл уришга чақиргани беҳуда эмаслигини, инсоний фазилатлар киши муваффақияти ёхуд таназзулида нақадар муҳим роль ўйнашини англаймиз.

Bu macəra romanı “Benjamin Franklin” adlı gəminin qəza nəticəsində əsrlər boyu qəzaya uğramış gəmilərdən yaranan naməlum bir adaya gəlib çıxmasından bəhs edir.

Varlı biri olan mister Solli müəmmalı şəkildə yoxa çıxan nəhəng və əfsanəvi torpağı – Atlantidanı tapmaq həvəsinə düşür. Beləcə, heyrətamiz hadisələr başlayır…

Bu macəra romanı “Benjamin Franklin” adlı gəminin qəza nəticəsində əsrlər boyu qəzaya uğramış gəmilərdən yaranan naməlum bir adaya gəlib çıxmasından bəhs edir.

Həm quruda, həm də suda yaşamağı bacaran amfibiya adamın – İxtiandr adlı gəncin həyatından bəhs edən bu roman bir-birindən fərqli, təzadlı, elə bir o qədər də maraqlı, düşündürücü obrazlı zəngindir.

Bu fantastik macəra romanında müəllif insanlara iflic vəziyyətdə olmağın, “yalnız başın fəaliyyət göstərməsinin necə bir hiss olması” haqqında danışır…

Varlı biri olan mister Solli müəmmalı şəkildə yoxa çıxan nəhəng və əfsanəvi torpağı – Atlantidanı tapmaq həvəsinə düşür. Beləcə, heyrətamiz hadisələr başlayır…