Книги автора: Платон

Ушбу асарда буюк файласуф Афлотун (Платон) давлат ва жамият тузилиши, қонунлар, қонунларга бўлган асосий талаблар, уларни аҳолига тушинтириш ва ниҳоят жорий этиш ҳақида мулоҳазалар юритади. Китобда умуминсоний қадриятлар, адолат, мардлик, номус, ватанпарварлик, ота-она ҳурмати, эзгу ишларни амалга ошириш каби масалалар ёритилган…

Adil insan kimdir? Adil yönetici nasıl olmalı, nasıl yetiştirilmelidir? Dünyadaki en adil ve mutluluk veren yönetim şekli hangisidir? MÖ 340'larda yazılan bu eserin temel soruları bunlardır. Atina'da daha önce görülen hükûmetlerle ve mevcut hükûmet biçimlerini karşılaştırır Platon. İdeal kentin, devletin ve birçok toplumsal birimin yönetimine dair potansiyel biçimleri göz önünde bulundurarak teorilerini hem bireye hem de ideal şehir devletine uygular. Devlet, şüphesiz ki Platon'un asırlar boyunca kılavuz olan, en iyi bilinen eseridir. Demokrasi ile tiranlık arasındaki ince çizgiyi, mağara alegorisini, ruhun ölümsüzlüğünü, şiirin yapısı ve toplum için değeri hakkındaki fikirlerini Sokrates ve arkadaşları arasındaki diyaloglar ile aktarıyor. Balliol Koleji Başkanı Benjamin Jowett'in analizlerinin de yer aldığı bu eserde, tartışılan konuların pek çoğu hâlen güncelliğini koruyor. Belki de görüşlerin asırlar öncesinden şimdiye taşınmasının bir sebebi de bu… «…Bir devlet, anladığıma göre insanların ihtiyaçlarından doğar. Hiç kimse kendi kendine yeterli değildir ve hepimizin ihtiyaçları vardır. Devlet için başka bir çıkış noktası düşünülebilir mi? Öyleyse pek çok ihtiyacımız olduğu için, bir kişi bir amaç için birini, başka amaç için başka birini tutar. Ve bu yardımcılar bir araya getirilip bir yapı oluşturulduğunda buna devlet denir.»

Platon’un en şiirsel eserlerinden biri olan Sokrates’in Savunması, dinsizlikle suçlanan Sokrates’in ağzından yargılanışı ve kendisini savunmasını felsefi bir pencereden okuyucuya aktarmaktadır. Sokrates’in tarihî savunması, evrensel ve her daim güncelliğini koruyan bir eser olarak işlerini en iyi yapan zanaatkârların, sanatçıların ve en bilge görünen insanların bile, kibirlerine yenik düşerek bilgeliklerini gölgede bıraktıkları sonucuna varır ve gidilmesi gereken tek doğru yolun, gerçek bilgi ve erdem olduğunu işaret eder. «Ben, Tanrı’nın devlete verdiği bir at sineğiyim. Devlet ise büyük ve soylu bir at, cüssesinden dolayı hareketleri ağır aksak ve hayata döndürülmek için dürtülmesi gerekiyor. İşte ben Tanrı’nın devletin üzerine yapıştırdığı o at sineğiyim. Tüm gün ve her yerde, her zaman üzerinize yapışmış hâlde sürekli sizi uyarıyor, kandırıyor ve azarlıyorum. Benim gibisini kolayca bulamazsınız. Bu sebepten sizlere beni serbest bırakmanızı tavsiye ederim.»

Платона (427—347 рр. до н. е.) вважають не тільки філософом, але й великим письменником античності. Найбільш він прославився як майстер діалогу. У видання ввійшли вибрані діалоги, а також монологічний твір «Апологія Сократа». Розмову в більшості діалогів веде вчитель Платона Сократ, який невимушено приводить співбесідників до глибоких філософських висновків і водночас надає читачеві можливість самостійного пошуку істини.